Wanneer je een boek schrijft, is feedback van anderen onmisbaar. Maar hoe weet je wat je nodig hebt? Moet je op zoek naar een proeflezer of een redacteur? Begrippen als proeflezen, manuscriptbegeleiding en redactie worden vaak door elkaar gebruikt, en dat kan verwarrend zijn. In deze blog leg ik het verschil uit en vertel ik hoe mijn redactietraject jouw manuscript kan versterken.

Wat is proeflezen?

Proeflezen houdt in dat iemand je manuscript leest en feedback geeft, meestal zonder dat daar een professionele achtergrond in redactie of het boekenvak aan te pas komt. Proeflezers zijn vaak fervente lezers, boekbloggers, booktokkers of recensenten die vanuit hun eigen leeservaring reageren op jouw verhaal. Lees ook dit artikel over het fenomeen ‘proeflezers’.

Hoe werkt proeflezen?

Als je een proeflezer inschakelt, vraag je hem of haar vaak specifiek op bepaalde elementen te letten. Denk aan:

• Eén of meerdere personages: zijn ze geloofwaardig en hebben ze genoeg diepgang?
• Eén of meerdere verhaallijnen: blijft het spannend of zakt de spanningsboog in?
• Algemene indruk: houdt het verhaal de aandacht vast, en wat zijn de sterke en zwakke punten?

Proeflezers zijn als het ware de eerste lezers van je boek. Ze bieden waardevolle inzichten vanuit het perspectief van jouw toekomstige publiek. Toch is proeflezen niet hetzelfde als redactie.

Wat is redactie?

Redactie, en specifiek inhoudelijke redactie (ook bekend als ‘manuscriptbegeleiding’), is een veel diepgaander proces. Dit wordt uitgevoerd door een redacteur met een professionele achtergrond in het boekenvak. Tijdens een redactieronde kijk ik naar de bouwstenen van jouw verhaal:

• Structuur en opbouw: Heeft het verhaal een stevige plotstructuur en een duidelijke spanningsboog?
• Personages en dialogen: Zijn de personages levensecht, en dragen hun acties en dialogen bij aan de ontwikkeling van het verhaal?
• Stijl en toon: Sluiten deze aan bij de doelgroep en het genre?

Het lijkt op het eerste gezicht misschien alsof proeflezen hetzelfde is als inhoudelijke redactie. Maar dat is niet het geval. Bij redactie krijg je niet alleen opmerkingen in de kantlijn, maar ook een uitgebreid leesrapport waarin ik de sterke en verbeterpunten van je manuscript samenvat. Bovendien horen er bij de manuscriptbegeleiding die ik aanbied ook meerdere contactmomenten via e-mail en meerdere calls waarin we elkaar uitgebreid spreken. Het doel van de manuscriptbegeleiding is om jouw verhaal naar een hoger niveau te tillen, zonder jouw unieke stem als schrijver te verliezen.

Waarom is het verschil tussen proeflezen en redactie belangrijk?

Veel schrijvers, vooral selfpubbers, gebruiken de termen proeflezen en redactie door elkaar. Dit gebeurt ook in andere landen, waar het woord ‘proofreader’ soms wordt gebruikt om een redacteur aan te duiden. In Nederland zien we proeflezers echter meestal als niet-professionele eerste lezers. Dit verschil is belangrijk om te begrijpen, zodat je weet wat jouw manuscript op dit moment nodig heeft.

Heb je behoefte aan een frisse blik van een ervaren lezer? Dan is proeflezen een goed idee. Wil je echter diepgaande feedback waarmee je het fundament van je verhaal kunt versterken? Dan is inhoudelijke redactie (ook wel ‘manuscriptbegeleiding’) de beste keuze.

Hoe manuscriptbegeleiding jou helpt

Tijdens traject ‘De Roman Route’ manuscriptbegeleiding werk ik samen met jou aan jouw manuscript. Ik geef je duidelijke feedback op de grote lijnen van je verhaal, zodat je precies weet wat er werkt en wat er beter kan. Mijn doel is om jou als schrijver te begeleiden en te ondersteunen, zodat je manuscript straks klaar is voor publicatie, of dat nu in eigen beheer is of via een uitgever.

Bij mij krijg je dus geen proefleesfeedback, maar professionele redactie waarmee we jouw verhaal laten schitteren.

Wat zijn de kosten van proeflezen of redactie?

Er hangt een prijskaartje aan het inhuren van een redacteur, terwijl proeflezers vaak gratis feedback geven. Het is daarom begrijpelijk om te denken: ‘kan ik volstaan met alleen proeflezers en daarna een redacteur inschakelen voor eindredactie (tekstuele correcties en spelfouten)?’ Toch is het aan te raden om te investeren in een redacteur die inhoudelijke redactie uitvoert. Waarom? Een inhoudelijke redacteur helpt je om structurele problemen in je verhaal aan te pakken, zoals een zwak plot, inconsistente personages of een gebrekkige spanningsboog. Dit zorgt ervoor dat je verhaal staat als een huis voordat je aan de tekstuele verfijning begint. Een stevige inhoudelijke basis maakt je manuscript niet alleen sterker, maar verhoogt ook je kansen op succes, of je nu je boek uitgeeft in eigen beheer of gaat indienen bij een uitgever.

Wat heeft jouw manuscript nodig?

Ben jij klaar om van jouw boek een echte pageturner te maken? Of twijfel je nog over wat jouw manuscript nodig heeft? Laat het me weten in de reacties of stuur me een bericht. Samen kijken we wat het beste bij je past. Op mijn website vind je meer informatie over manuscriptbegeleiding.