Je hebt het gedaan: de eerste versie van je boek staat op papier. Je zou moeten juichen, maar in plaats daarvan voel je… paniek. Waar begin je in hemelsnaam met herschrijven? Moet je het allemaal opnieuw doen? Wanneer is het ‘goed genoeg’? En hoe voorkom je dat je verdwaalt in eindeloze versies?

Als redacteur en schrijfcoach werk ik dagelijks met romanschrijvers die worstelen met precies deze vragen. In deze blog laat ik je zien hoe jij je boek kunt herschrijven — zonder overweldigd te raken. Want een boek herschrijven hoeft geen chaos te zijn. Het kan gestructureerd, stap voor stap.

Stap 1: Lees je boek alsof je het voor het eerst ziet

De eerste herschrijfronde is voor jezelf. Lees je manuscript van begin tot eind, zonder meteen te willen corrigeren.

• Probeer te lezen als een lezer, niet als schrijver.
• Kijk naar het grote geheel: klopt de structuur? Zijn je personages geloofwaardig en consistent? Is de spanningsopbouw sterk?
• Let op plotgaten, losse eindjes en delen die niet bijdragen aan het verhaal.

Dit is het moment voor grote ingrepen: scènes herschrijven of schrappen, nieuwe verhaallijnen toevoegen of structuur aanpassen.

Stap 2: Verfijnen en verdiepen

Nu duik je per hoofdstuk of scène in de details.

• Klopt de toon en stijl met wat je wil overbrengen?
• Zijn dialogen levendig en realistisch?
• Is de tijdlijn logisch?
• Sluiten beschrijvingen aan bij de sfeer van het verhaal?

Tip: werk met een feedbackdocument waarin je per hoofdstuk puntsgewijs opschrijft wat je wilt verbeteren.

Stap 3: Laat een ander meekijken met het herschrijven

Ben je zelf al te vaak door het verhaal gegaan en zie je het bos niet meer door de bomen? Dan is het tijd voor feedback.

Opties:

• Proeflezers: idealiter uit je doelgroep. Zij lezen als ‘gewone’ lezer: raakt het? Begrijpen ze het verhaal?
• Redacteur: kijkt professioneel naar inhoud, structuur, personages, stijl en meer.

Sla altijd een kopie op van je originele bestand en werk met versies: Titel_versie2.docx, Titel_redactie_juni25.docx, enz.

Belangrijk: bewaar altijd een kopie van het bestand dat je ontvangt met opmerkingen.
Maak vervolgens een nieuwe versie waarin je de feedback verwerkt – door opmerkingen te accepteren of negeren en te herschrijven.

Deze versie wordt je nieuwe uitgangspunt. Die stuur je op voor een volgende inhoudelijke redactieronde, indien nodig.

Stap 4: Je boek herschrijven in verschillende rondes

Je hoeft niet alles in één keer perfect te doen. Schrijven is herschrijven. En dat gebeurt vaak in meerdere rondes. Een realistisch voorbeeld:

1. Zelf herschrijven (vaak meerdere keren)
2. Feedback van proeflezers
3. Inhoudelijke redactie (plot, personages, structuur, toon)
4. Nieuwe herschrijfronde op basis van redactie
5. Eventueel herhaling van inhoudelijke redactie
6. Persklaarmaken (taal, stijl, consistentie)
7. Eindcorrectie (de laatste taalcheck vóór publicatie

Tip: Laat tussen elke ronde je manuscript minimaal een week liggen. Afstand helpt je helder kijken.

Soms vallen sommige stappen samen of worden ze herhaald. Misschien raak je helemaal overweldigd als je ziet hoeveel rondes nodig zijn. Dat is heel begrijpelijk! Maar toch is het aan te raden om je niet te haasten en geen stappen of rondes over te slaan: elk van deze rondes draagt bij aan een sterker, geloofwaardiger, beter leesbaar boek.

Boek herschrijven: praktische tips

• Werk in versies: Bewaar altijd je vorige bestanden apart.
• Houd overzicht: gebruik een feedbackdocument per hoofdstuk. Schrijf per hoofdstuk puntsgewijs op wat je wilt verbeteren.
• Werk met duidelijke bestandsnamen: Titel_redactie_r1.docx, enz.
• Neem afstand. Laat je manuscript minimaal een week liggen tussen rondes. Zo geef je jezelf ook een welverdiende pauze.
• Twijfel je over feedback? Bespreek het. Een goede redacteur wil dat jij snapt waarom iets beter werkt – niet dat je klakkeloos aanpast.
• Blijf trouw aan je stem: herschrijven is verfijnen, niet verliezen

Waarom je boek herschrijven de moeite waard is

Het zou goed kunnen dat je een hekel hebt aan herschrijven en er als een berg tegenop ziet. Dat begrijp ik heel goed. Maar ik wil je meegeven: boek herschrijven is geen straf — het is een kans. Een kans om je verhaal te laten groeien, te verdiepen en te laten schitteren. Elke versie brengt je dichter bij de versie die raakt, die blijft hangen, die jouw lezers zal bijblijven.

Is jouw manuscript klaar voor de volgende stap?

Wil jij weten of je boek toe is aan een redactieronde?
Download dan nu hier gratis mijn e-book ‘Mini-manuscriptanalyse’! Een helder startpunt voor jouw (her)schrijfproces.