‘Dark academia’ is inmiddels een heus subgenre binnen de literatuur. De term bestaat al langer, en niet alleen in de literatuur, maar als een ‘esthetiek’ en zelfs een modestijl. Tijdens de coronapandemie, toen scholen en universiteiten de deuren moesten sluiten, vond er een heropleving plaats, natuurlijk op BookTok.

Ik ontdekte dark academia pas toen ik Nightshade van Autumn Woods persklaar mocht maken voor Zomer & Keuning. Tijdens het Zin in Feelgood-event sprak ik de acquirerend redacteur die het boek had aangekocht – haar enthousiasme werkte aanstekelijk. En terecht: dit boek combineert dark academia met romance en thriller-elementen. Maar dat gesprek zette me aan het denken. Waarom had ik dit subgenre niet eerder gelezen, terwijl het zó goed bij mij past?

Tijdens mijn studie Engels was ik al gefascineerd door The Picture of Dorian Gray van Oscar Wilde. Dit boek wordt gezien als een voorloper van dark academia. Over Wilde schreef ik zelfs mijn afstudeerscriptie. De wortels van mijn liefde voor dit genre liggen dus al veel dieper dan ik dacht.
In dit blog duik ik dieper in het dark academia subgenre: de oorsprong, de hype en waarom weinig Nederlandse schrijvers zich nog aan dit genre wagen.

Van campus novel tot cultfenomeen

Er is geen vaste definitie. Maar schijnbaar vindt dark academia zijn oorsprong in de ‘Campus novels’, ook bekend als ‘academic novels’ in de V.S. Eigenlijk de ‘academia’ zonder het ‘dark’. Dark academia is dus een soort cross genre (net als romantasy). Een genre waarin academische omgevingen, intellectuele thema’s en existentiële dilemma’s centraal staan maar gecombineerd met thriller-, horror-, drama- en coming-of-age-elementen.

Het is niet te verwarren met ‘gothic fiction’, waarin bovennatuurlijkheid een rol speelt, al zie je elementen hiervan ook terug in Dark academia.

De moderne vorm ontstond in de jaren ‘90 met The Secret History van Donna Tartt. Deze roman gaat over studenten die bezeten raken door kennis en schoonheid, tot moord aan toe.

Het genre vermengt intellectuele thema’s (filosofie, kunst, taal) met duistere emoties (schuld, ambitie, obsessie). De setting – vaak een universiteit of kostschool – is symbolisch: het intellect als podium voor moreel verval.

Dark academia weerspiegelt de keerzijde van idealisme en ‘kennis is macht’. Wat gebeurt er als het najagen van kennis ten koste gaat van je menselijkheid?

De invloed van Oscar Wilde

The Picture of Dorian Gray wordt genoemd als voorloper of inspiratie, maar het boek zelf is natuurlijk een klassieker en niet een ‘dark academia’-roman. Het speelt zich ook niet af in een academische setting. Oscar Wilde was wel een intellectueel, een dandy en een ‘estheet’, en hij was aanhanger van de ‘Decadent movement’, met oorsprong in de filosofie van ‘Aestheticism’. Volgens deze beweging gaat het er in het leven om om schoonheid en plezier na te streven en te ervaren. Het laat weinig ruimte voor moraliteit.

Maar The Picture of Dorian Gray laat zien dat het nastreven van enkel (zelfzuchtig) plezier en schoonheid (hedonisme) leidt tot moreel verderf. Ik heb het altijd als een waarschuwing gelezen. Alsof hij tot inkeer kwam, na lange tijd geleefd te hebben volgens de ‘regels’ van de Esthetiek. Wat mij betreft bestaat er bijna geen briljanter boek. Geen briljantere geest. Echt, als je mij vraagt over Oscar Wilde, I won’t ever shut up (dus doe maar niet!). Dit past natuurlijk helemaal bij de dark academia-vibe. Ik begrijp dus volkomen dat het als inspiratiebron wordt gezien en gebruikt.

Het meest interessante aan het genre vind ik dat het aan de ene kant ‘academia’ verheerlijkt/ romantiseert, maar aan de andere kant ook de ‘duistere’ kant ervan belicht; privilege, elitisme, macht, arrogantie, kilheid.

Dark academia in Nederland: hoe populair is het genre

Het dark academia-genre is de afgelopen jaren uitgegroeid tot hype op TikTok. De boeken worden veelal in het Engels gelezen, maar er verschijnen ook Nederlandse vertalingen op de markt. Na een korte zoektocht, kon ik weinig oorspronkelijk Nederlandstalig werk in dit genre vinden, naast Sandra J. Paul met haar Fluistering van de Zielen / Schaduw van de Onzichtbaren (twee boeken in één; de lezer kiest waar te beginnen met lezen en de verhaallijnen komen in het midden bijeen).

Voor schrijvers betekent dat: hier ligt een kans. Een niche die nog niet verzadigd is maar dus wel ongekend populair op BookTok.

Ik geloof namelijk dat dark academia méér is dan een trend. Het is een genre dat appelleert aan onze honger naar diepgang, betekenis en schoonheid in een vluchtige, oppervlakkige digitale consumptiemaatschappij. Ja, het genre leunt hevig op bepaalde tropes (zoals duistere settings, universiteitsgebouwen, verboden kennis, de mentor, de prodigy, etc.), maar in de kern gaat het over de vraag hoever je bereid bent te gaan in het nastreven van kennis en het ‘erbij horen’ (bij een groep ‘speciale’ studenten of geheim genootschap) en de prijs die je er (vaak) voor betaalt.

Ik heb geen verklaring voor waarom er nog weinig oorspronkelijk Nederlandstalig werk in dit genre is. Het genre is echt ontstaan in Amerika en het VK, waarschijnlijk ook door de universiteitscultuur daar. Die is meer ‘campus’-gericht dan bij ons in Nederland. Natuurlijk kennen wij ook het corps etc., studentenverenigingen. Wat wij wel hebben: series hierover zoals Feuten en Het Dispuut. Alleen wordt dit in ons land niet gekoppeld aan dark academia.

Waarom dit hét moment is om dark academia te gaan schrijven

Dark academia is een genre van contrasten. Het romantiseert de zoektocht naar kennis, maar toont ook haar schaduwzijde. Dat maakt het zo intrigerend om te lezen én te schrijven.

Waar het buitenland het genre al omarmt, liggen er in Nederland nog kansen voor schrijvers die dit genre aandurven.

Misschien is het tijd dat we de universiteit weer betreden, niet om vakken te volgen, maar om verhalen te schrijven die ons zowel vermaken als confronteren.

Ben je bezig met een dark academia-verhaal? Ontdek het minitraject Op verhaal komen of langere traject The Write Path (schrijfcoaching), waarin we jouw verhaal verdiepen en structureren.