Wat bezielt ons eigenlijk, schrijvers? De schrijversreis is er één vol afwijzing, twijfel, kritiek en eindeloze herschrijfrondes. Het is je passie, je roeping. Jouw droom. Maar soms is het pure zelfkastijding.

De eerste keer dat iemand je verhaal leest, de wedstrijd waar je niet op de shortlist komt of de uitgever die beleefd “niet de juiste match” mailt. Die eerste recensie met drie sterren en de woorden “mwah, beetje traag”.

En dat allemaal terwijl je overloopt van innerlijke roerselen, hooggevoelig bent en elke letter voelt als een stukje van jezelf.

Het is eigenlijk van de zotte. Wat doen we onszelf aan? En tóch – of juist dáárom – moeten we ermee ophouden om te doen alsof we dit in ons eentje moeten kunnen.

In dit blog neem ik je mee in die zenuwslopende reis: van eerste feedback tot eerste recensies. Waaróm het tergend is. Waarom dat lógisch is. En waarom ‘samen’ beter is dan ‘alleen’.

Waarom schrijven delen is

Als schrijver zit je vaak lang thuis alleen met je manuscript. Je herschrijft, twijfelt, vergelijkt jezelf met anderen die lijken te vliegen. En ondertussen vraag je je af: “Is dit goed genoeg?” maar durf je die vraag aan niemand te stellen.

Het inschakelen van een redacteur, schrijfcoach of proeflezer is geen hulpvraag. Dat impliceert iets ongelijkwaardigs: de helper en de hulpbehoevende. Ik ben niet een redacteur die je op de vingers tikt met mijn rode pen, die boven jou verheven is en het beter (denkt) te weten. Zo’n redacteur wil ik in elk geval niet zijn.

Er hangt nog steeds een zweem van misplaatste trots of schaamte rond ‘anderen betrekken’ bij het schrijfproces. Alsof je eerst zelf moet bewijzen dat je het waard bent om serieus genomen te worden.

Maar schrijven is delen. En verhalen bestaan pas écht als ze gelezen worden.

Je hoeft je manuscript niet zelf te kunnen redigeren. Je hoeft niet alles in je eentje uit te zoeken. Sterker nog: een goed boek is vaak het resultaat van samenwerking tussen meerdere mensen uit het boekenvak.

Niet jij tegenover de feedbackgever, maar samen naast het verhaal of mét het verhaal. Inhoudelijke redactie, of manuscriptbegeleiding, is voor mij als een gesprek, zo eentje die door kan blijven gaan, niet zomaar tot in het oneindige – het doel is wel dat het je als schrijver aan het denken zet en dat je tot andere (beter passende) inzichten komt. Daarom ben ik van mening; heb je het idee dat schrijven eenzaam is? Je hebt gewoon jouw redacteur nog niet ontmoet…

De eerste lezers op jouw schrijversreis

Die schrijversreis, waarom kan die zo zenuwslopend zijn? Het verhaal is eerst alleen van jou. Van niemand anders. De personages zijn jouw creaties, alleen jij kent ze. En je kent ze door en door. Jouw verhaal is jouw geesteskind. Maar je schrijft het niet voor de kast, toch? (Iets wat mijn moeder altijd zei tijdens mijn jeugd, toen ze veel schreef.) Je schrijft het met het doel dat het in de handen van je lezers belandt. Je schrijft het dus vóór de lezer, jóúw lezer. Lezers, hopelijk.

Het zenuwslopende zit ‘m in het feit dat je het verhaal moet gaan delen, maar dat gaat dus stukje bij beetje. De schrijver moet het telkens iets meer loslaten. Maar juist in dat loslaten, ligt de magie. Juist daarin of daardoor gaat het leven; want waar komt het echt tot leven? In het hoofd van de lezers.

En eerst is daar dus je partner, die misschien eerst gedeeltes mag lezen, dan helemaal. Dan je beste vriendin, of je moeder (of die misschien liever niet of pas veel later!). Dan de eerste proeflezers. En dan, oeehhh doodeng, de professionele redacteur. Degene die er met een hakbijl op in gaat slaan. Welnéé! Maar ik begrijp de angst maar al te goed.

En dan misschien moet je jouw verhaal afstaan aan de literair agent, en hopelijk, de uitgever. En dan weer aan redacteuren (persklaarmakers, correctoren). Of je besluit het zelf uit te geven maar ook dan geef je het meerdere keren uit handen. Ik denk dat het ál het verschil kan maken als je die mensen niet ziet als ‘profs die jou de les gaan lezen’ maar als ‘jouw eerste lezers’. Degenen die de brug zullen zijn tussen jou, jouw boek en jouw uiteindelijke lezerspubliek.

De schrijversreis vraagt moed

Als schrijver ben je vaak gevoelig, intuïtief, reflectief. En toch kies je een pad vol publieke toetsing: je werk wordt gelezen, beoordeeld, bekritiseerd. Die tegenstelling is killing.

Wat veel mensen vergeten:

• Je hoeft niet te wachten tot het perfect is voor je het deelt.
• Je mag falen, niet winnen, herschrijven.
• Je moet zelfs mensen betrekken om verder te komen.

Ik heb het ook; ik vind het telkens ook ontzettend spannend om iets wat ik heb bedacht, gemaakt, te delen met anderen. Dat kritische stemmetje; dit is helemaal niks. Hier gaan ze niks aan hebben. Alles is al door anderen gezegd. Maar net zoals er geen redacteur is zoals ik, is er geen andere schrijver zoals jij. Ook dat is clichématig. Maar dat maakt het niet minder waar.

De schrijvers die uiteindelijk debuteren, groeien, blijven schrijven? Dat zijn niet de schrijvers die alles alleen deden. Maar de schrijvers die leerden omringd te zijn… met de juiste mensen.

Het gesprek aangaan met jouw ‘lezer’

Juist omdat je jouw geesteskind los moet laten, is het niet meer dan lógisch dat je je omringt met bondgenoten, met boekenbesties en schrijfmaatjes, of dat je een schrijfcoach in de arm neemt in een vroeg stadium.

Het is normáál om die schrijfcursus te volgen, en die andere ook. En ja, doe mee aan schrijfwedstrijden! Zoveel mogelijk! Ook al haal je vaak de shortlist niet. Die ene keer dat je ‘m wel haalt, zal des te meer voelen als een overwinning!

En, last but nog least; schakel die redacteur in, zoek diegene die jouw boek omarmt, die jou als schrijver begrijpt, met wie je op één lijn zit en met wie je weer een stap verder kunt zetten op die gruwelijke, bijzondere, intense schrijversreis.

Dit is het eerste deel in een Blog-serie ‘De gereedschapskist van de romanschrijver‘ in de categorie ‘Van droom naar boek’. De volgende blog in de serie zal gaan over personages en dan vooral de hoofdpersonages; hoe maak je ze herkenbaar en gelaagd en waarom staat of valt je roman hiermee.

Wil je dit niet langer in je eentje doen? Maar lijkt een 1-op-1 traject nog een stap te ver? Boek dan een manuscript quickscan. Zo weet je wat hoe inhoudelijke redactie in zijn werk gaat en of wij een klik hebben.

Of stuur me een DM met waar jij nu zit in je proces. Begin gewoon met één vraag. Ik denk graag met je mee.